Verzuim: sluipende kostenpost waar elke ondernemer mee worstelt
Het ziekteverzuim in Nederland blijft een groeiend probleem. Steeds vaker spelen psychosociale klachten daarbij een rol, merkt Daniël Koudijs van De Argumentenfabriek. Voor veel werkgevers is dat een uitdaging: niet alleen door de complexiteit van de klachten zelf, maar ook door de rompslomp eromheen.
Laten we meteen de cijfers even beetpakken. In het vierde kwartaal van 2024 bedroeg het ziekteverzuim onder werknemers 5,4%. Dat was weliswaar iets lager dan een jaar eerder (5,5%), maar nog steeds een stuk hoger dan in 2018. Toen dook het ziekteverzuim zelfs nog onder de 4%. De kosten die daarmee gemoeid zijn? Volgens de Arbobalans van TNO ging het in 2023 om ruim € 8,3 miljard. In 2015 was dat nog zo'n € 5,1 miljard.
De meeste medewerkers melden zich na een paar dagen weer op kantoor. Gelukkig maar. Een ander verhaal wordt het als het gaat om stress en burn-outklachten. Vaak zijn die het resultaat van werkdruk, ongewenst gedrag op de werkvloer of problemen in de privésfeer. Zo'n 20% van de werknemers klaagt inmiddels over enige vorm van werkgerelateerde burn-outklachten. Dat is een enorm percentage, vindt ook Daniël Koudijs. Maar de impact is zelfs nóg groter, voegt hij daaraan toe. ‘Tussen de 40 en 57 procent van alle verzuimdagen hangt samen met psychosociale arbeidsbelasting. Veel ondernemers krijgen hier vroeg of laat mee te maken.’ Ziekteverzuim is dus allang geen bijzaak meer, het is een structureel probleem geworden.
Dat geldt inmiddels ook voor het mkb. De verzuimpercentages liggen bij grote bedrijven weliswaar iets hoger, voor een kleine ondernemer komt de klap meestal veel harder aan. ‘Verzuim in het mkb is na corona veel sneller opgelopen’, zegt Koudijs. ‘En juist daar drukt het extra zwaar, omdat vervanging vaak niet geregeld kan worden.’ En er speelt meer. Een groot deel van de pijn die ondernemers voelen zit in de complexiteit van wet- en regelgeving. ‘Ze verdwalen in het woud van regels, formulieren en loketten. Van het in kaart brengen van belastbaarheid tot re-integratieplannen en het schakelen met arbodiensten. Het traject is complex, het verwachtingspatroon niet altijd even duidelijk en de organisatorische last belandt doorgaans op het bord van de ondernemer. Het is een extra draaiende bal boven op de dagelijkse bedrijfsvoering.’
Onderzoek van Sira Consulting laat zien hoe groot die regeldruk kan zijn. Een aannemer met dertig medewerkers is jaarlijks zo’n € 130.000 kwijt aan naleving van regels. Voor een hotel met 25 fte loopt dat bedrag zelfs op tot € 243.000. Circa de helft daarvan is te wijten aan HR en verzuim. Niet vreemd dus dat ondernemers steeds vaker kijken naar het uitbesteden van dit traject. ‘Specialisten die casemanagement of begeleiding overnemen kunnen verlichting bieden’, aldus Koudijs.
Naast complexiteit is ook het gebrek aan preventie een belangrijke factor. Veel mkb’ers voldoen niet eens aan de wettelijke basiseisen. Bij de kleinste bedrijven (1 - 4 medewerkers) geldt dat voor bijna de helft, maar ook bij bedrijven met 10 tot 50 werknemers schiet preventie regelmatig tekort. Dat komt deels door gebrek aan capaciteit. Dat preventie lastig in euro’s is uit te drukken, speelt ook een rol. ‘Daarnaast weten ondernemers vaak niet waar ze moeten beginnen’, zegt Koudijs. Hier ligt volgens hem duidelijk een rol voor adviseurs. Zij kunnen het rendement van zo'n investering inzichtelijk maken, werkgevers helpen het gesprek met medewerkers aan te gaan en preventie structureel onderdeel maken van de bedrijfsvoering. Uit pilots van De Goudse blijkt dat ondernemers de spilfunctie van zo’n specialist waarderen, juist omdat belangen van werkgever en werknemer beter worden geborgd.
En dan is er zoals gezegd nóg een oorzaak van de stijgende verzuimkosten. Inmiddels is 40 tot 60% van alle verzuimdagen terug te voeren op psychosociale arbeidsbelasting. Deze gevallen duren langer en zijn over het algemeen moeilijker bespreekbaar. Des te langer de afwezigheid duurt, des te lastiger het vaak wordt om weer te re-integreren. Hoe nu verder? Koudijs ziet ook hier een rol voor de adviseur weggelegd. Niet enkel als polisverkoper, maar vooral als sparringpartner en gids. ‘Je kunt het gesprek openen over verzuim en mentaal welzijn. Laat zien dat verzuim geen statisch gegeven is, maar dat je erop kunt sturen. Door preventie, casemanagement en een heldere re-integratieplanning kun je uitval beperken en kosten beheersen.’
Inzicht is hierbij het begin. Een verzuimende werknemer kost al snel tussen de € 250 en € 400 per dag, inclusief loondoorbetaling, vervanging en productieverlies. ‘Lang niet alle mkb’ers zijn zich hiervan bewust’, zegt Koudijs. ‘Leg uit wat langdurige uitval op termijn kost en laat zien hoe je met een gerichte aanpak verzuimduur kunt terugdringen. Voor een mkb-ondernemer is dat pure winst.
De meeste medewerkers melden zich na een paar dagen weer op kantoor. Gelukkig maar. Een ander verhaal wordt het als het gaat om stress en burn-outklachten. Vaak zijn die het resultaat van werkdruk, ongewenst gedrag op de werkvloer of problemen in de privésfeer. Zo'n 20% van de werknemers klaagt inmiddels over enige vorm van werkgerelateerde burn-outklachten. Dat is een enorm percentage, vindt ook Daniël Koudijs. Maar de impact is zelfs nóg groter, voegt hij daaraan toe. ‘Tussen de 40 en 57 procent van alle verzuimdagen hangt samen met psychosociale arbeidsbelasting. Veel ondernemers krijgen hier vroeg of laat mee te maken.’ Ziekteverzuim is dus allang geen bijzaak meer, het is een structureel probleem geworden.
De impact voor het mkb
Dat geldt inmiddels ook voor het mkb. De verzuimpercentages liggen bij grote bedrijven weliswaar iets hoger, voor een kleine ondernemer komt de klap meestal veel harder aan. ‘Verzuim in het mkb is na corona veel sneller opgelopen’, zegt Koudijs. ‘En juist daar drukt het extra zwaar, omdat vervanging vaak niet geregeld kan worden.’ En er speelt meer. Een groot deel van de pijn die ondernemers voelen zit in de complexiteit van wet- en regelgeving. ‘Ze verdwalen in het woud van regels, formulieren en loketten. Van het in kaart brengen van belastbaarheid tot re-integratieplannen en het schakelen met arbodiensten. Het traject is complex, het verwachtingspatroon niet altijd even duidelijk en de organisatorische last belandt doorgaans op het bord van de ondernemer. Het is een extra draaiende bal boven op de dagelijkse bedrijfsvoering.’
Regeltjes, regeltjes, regeltjes
Onderzoek van Sira Consulting laat zien hoe groot die regeldruk kan zijn. Een aannemer met dertig medewerkers is jaarlijks zo’n € 130.000 kwijt aan naleving van regels. Voor een hotel met 25 fte loopt dat bedrag zelfs op tot € 243.000. Circa de helft daarvan is te wijten aan HR en verzuim. Niet vreemd dus dat ondernemers steeds vaker kijken naar het uitbesteden van dit traject. ‘Specialisten die casemanagement of begeleiding overnemen kunnen verlichting bieden’, aldus Koudijs.
Preventie: een ondergeschoven kindje
Naast complexiteit is ook het gebrek aan preventie een belangrijke factor. Veel mkb’ers voldoen niet eens aan de wettelijke basiseisen. Bij de kleinste bedrijven (1 - 4 medewerkers) geldt dat voor bijna de helft, maar ook bij bedrijven met 10 tot 50 werknemers schiet preventie regelmatig tekort. Dat komt deels door gebrek aan capaciteit. Dat preventie lastig in euro’s is uit te drukken, speelt ook een rol. ‘Daarnaast weten ondernemers vaak niet waar ze moeten beginnen’, zegt Koudijs. Hier ligt volgens hem duidelijk een rol voor adviseurs. Zij kunnen het rendement van zo'n investering inzichtelijk maken, werkgevers helpen het gesprek met medewerkers aan te gaan en preventie structureel onderdeel maken van de bedrijfsvoering. Uit pilots van De Goudse blijkt dat ondernemers de spilfunctie van zo’n specialist waarderen, juist omdat belangen van werkgever en werknemer beter worden geborgd.
Mentale druk en onbegrip
En dan is er zoals gezegd nóg een oorzaak van de stijgende verzuimkosten. Inmiddels is 40 tot 60% van alle verzuimdagen terug te voeren op psychosociale arbeidsbelasting. Deze gevallen duren langer en zijn over het algemeen moeilijker bespreekbaar. Des te langer de afwezigheid duurt, des te lastiger het vaak wordt om weer te re-integreren. Hoe nu verder? Koudijs ziet ook hier een rol voor de adviseur weggelegd. Niet enkel als polisverkoper, maar vooral als sparringpartner en gids. ‘Je kunt het gesprek openen over verzuim en mentaal welzijn. Laat zien dat verzuim geen statisch gegeven is, maar dat je erop kunt sturen. Door preventie, casemanagement en een heldere re-integratieplanning kun je uitval beperken en kosten beheersen.’
Inzicht is hierbij het begin. Een verzuimende werknemer kost al snel tussen de € 250 en € 400 per dag, inclusief loondoorbetaling, vervanging en productieverlies. ‘Lang niet alle mkb’ers zijn zich hiervan bewust’, zegt Koudijs. ‘Leg uit wat langdurige uitval op termijn kost en laat zien hoe je met een gerichte aanpak verzuimduur kunt terugdringen. Voor een mkb-ondernemer is dat pure winst.
Nuttige vragen over verzuim
Als werkgever wil je verzuim natuurlijk voorkomen. Een paar nuttige vragen die je jezelf kunt stellen over verzuim en verzuimpreventie:
- Hoe ga jij om met medewerkers die stress of burn-outklachten hebben? Heb je daar een plan voor, of pak je het ad hoc op?
- Wat kost het jou als iemand 6 weken uitvalt? Heb je dat weleens doorgerekend?
- Hoe vaak heb je de afgelopen 12 maanden te maken gehad met verzuim dat langer duurde dan een paar weken?
- Wie in jouw bedrijf houdt zich bezig met de Wet verbetering poortwachter en alle verplichtingen die daarbij horen?
- Wat zou het voor jou betekenen als je één aanspreekpunt hebt dat dit hele traject regelt?
Alles goed geregeld rond verzuim
Een AOV is maatwerk. Daarom werken wij samen met onafhankelijke adviseurs. Wil je advies op maat? Neem dan contact op met een onafhankelijk adviseur bij jou in de buurt.
Daniël Koudijs
Daniël Koudijs is als econoom verbonden aan De Argumentenfabriek. Daar maken ze ingewikkelde vraagstukken over maatschappelijke kwesties inzichtelijk, door de voor- en nadelen helder op een rij te zetten. Ambtenaren en bedrijven gebruiken die inzichten voor het opstellen van beleid en proposities. Koudijs deed dit onder meer voor het thema 'Gezondheid en werken'. Hiervoor werkte hij samen met ministeries, verzekeraars en andere partijen in dit domein.